Pedagodzy krytykują sprawozdawczość wycieczek. „To jedynie drobna zmiana, nie reforma”

Złożony we wtorek przez parlamentarzystów projekt ustawy dotyczącej godzin ponadwymiarowych to nie przełom, lecz powierzchowna korekta, mająca ukryć legislacyjny bałagan – uważa oświatowa „Solidarność”. Niezależny Związek Zawodowy „Forum-Oświata” zaznacza, że ta propozycja nie usuwa problemu zaległych płatności za te godziny od 1 września 2025 r.

We wtorek, po zeszłotygodniowej deklaracji premiera Donalda Tuska, na stronie internetowej Sejmu umieszczono zgłoszony tego dnia przez posłów partii Koalicji Obywatelskiej projekt nowelizacji Karty Nauczyciela. Wynika z niego, że regulacje, na mocy których nauczyciele otrzymają wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, w sytuacji gotowości do pracy, mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r., bez kompensaty za okres od 1 września do 31 grudnia 2025 r. Zgodnie z komunikatem, projekt przekazano do zaopiniowania przez sejmowe Biuro Legislacyjne oraz Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji.

O opinię PAP zwróciła się do trzech nauczycielskich związków zawodowych.

Szef Wolnego Związku Zawodowego „Forum-Oświata” Sławomir Wittkowicz zwrócił uwagę, że wprowadzenie w życie nowelizacji jest planowane od 1 stycznia 2026 r. – Utrzymuje się więc problem czterech miesięcy braku wypłat za godziny ponadwymiarowe od 1 września 2025 r. – oznajmił.

W jego opinii „przynajmniej za ten czas nauczyciele powinni otrzymać rekompensatę” i „możliwa jest przykładowo wypłata zaległości”. – Nie dostrzegamy trudności w tym, by rekompensata została wypłacona z budżetu przyszłorocznego – dodał.

Inicjatywa poselska może być wniesiona m.in. przez grupę liczącą minimum 15 posłów. Wittkowicz podkreślił jednak, że pod inicjatywą „brakuje podpisu posłanki Koalicji Obywatelskiej Barbary Nowackiej”, czyli zwierzchniczki ministerstwa edukacji, co według niego „ukazuje sedno problemu”. – Interpretujemy to jako próbę odcięcia się, pomimo wszelkich publikacji o podnoszeniu rangi zawodu nauczyciela, o dogłębnych analizach, rozmowach ze związkami, o których zresztą nikt nie wie, być może poza jedną organizacją związkową – uzupełnił.

Zawiadomił, że propozycja nie była konsultowana ze związkiem zawodowym, chociaż w jego przekonaniu, powinna być.

Przewodniczący Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” (KSOiW) Waldemar Jakubowski powiadomił, że „projekt stwarza odczucie, jakby jego wyłącznym celem było uspokojenie nastrojów wśród pedagogów po krytyce wcześniejszych modyfikacji”.

„W gruncie rzeczy to nie przeobrażenie, a kosmetyczna korekta mająca zamaskować legislacyjny chaos wywołany nowelizacją z 2025 r. Zamiast uprościć system wynagradzania i rozliczania godzin, władza ustawodawcza kreuje kolejną warstwę nieprzejrzystych wyjątków i uściśleń, które tylko nasilą zamieszanie interpretacyjne w placówkach oświatowych i urzędach” – ocenił.

Jakubowski podkreślił, że „podstawowym niedostatkiem” propozycji jest to, że „prawo do uposażenia za godziny ponadwymiarowe jest uzależnione od realizacji powinności z art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela i w niewielkim stopniu – żeby nie rzec wcale – ma to związek z ideą gotowości do pracy”. Jak dodał, „inaczej rzecz ujmując, dyrektor szkoły ma niejako na siłę poszukiwać zadań dla nauczyciela w przypadku, gdy uczniowie udadzą się np. na wagary”.

Ponadto, jak dodał, „propozycja nie była omawiana ze związkami zawodowymi pedagogów, mimo iż bezpośrednio odnosi się do warunków pracy i uposażenia”.

Do złożenia inicjatywy we wtorek ustosunkowała się rzeczniczka prasowa ZNP Magdalena Kaszulanis. – Dobrze, że rząd naprawia błąd ministerstwa w tak szybkim tempie – stwierdziła.

Podkreśliła, że na zmiany wyczekują nie tylko pedagodzy, ale również uczniowie. – Wielu nauczycieli w ramach solidarności zawodowej wstrzymało wyjścia i wycieczki klasowe ze względu na nowe regulacje, które są niekorzystne finansowo – objaśniła.

Zapytana, czy inicjatywa poselska była konsultowana z ZNP, odparła: – Odbywały się z ZNP dyskusje na jej temat. Niemniej jednak ja tego projektu (wówczas – PAP) nie widziałam – zaznaczyła.

Kaszulanis zwróciła uwagę, że ZNP usilnie dążyło do zmiany regulacji na korzystną dla nauczycieli od września tego roku. – I tak też postrzegamy ten projekt – dodała.

Godziny ponadwymiarowe to godziny zajęć lub lekcji przydzielone nauczycielowi ponad obowiązujące go pensum. Stało się o nich głośno w ostatnim okresie w powiązaniu z tzw. obszerną nowelizacją Karty Nauczyciela, która zaczęła obowiązywać z początkiem roku szkolnego 2025/2026.

W projekcie posłowie zaproponowali, aby wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe przysługiwało w każdym przypadku, kiedy brak realizacji przydzielonych nauczycielowi godzin dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych nastąpił z przyczyn niezależnych od nauczyciela, a nauczyciel wykazywał gotowość do realizacji tych zajęć.

Warunkiem zachowania uprawnienia do wynagrodzenia jest pozostawanie nauczyciela w tym czasie w stanie gotowości do realizacji tych zajęć.

Co więcej – jak zasygnalizowano – aby uniknąć niejasności, czy dopuszczalne jest przydzielenie nauczycielowi będącemu w stanie gotowości do pracy wykonywania w tym czasie innych powinności, w projekcie zasugerowano doprecyzowanie, że w takim wypadku nauczycielowi można zlecić wykonanie w okresie, w którym były zaplanowane godziny zajęć, które nie doszły do skutku nie z winy nauczyciela.

Dodatkowo proponuje się uściślenie brzmienia innego przepisu. Obecnie tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć (pensum) nauczyciela jest obniżany na potrzeby wyliczenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe odpowiednio o 1/5 lub 1/4 tego wymiaru, za każdy dzień usprawiedliwionej absencji w pracy, dzień ustawowo wolny od pracy, dzień, w którym dla nauczyciela nie zaplanowano zajęć, lub dzień w danym tygodniu, który przypada w innym miesiącu. „Intencją ustawodawcy było to, aby wspomniane obniżenie obejmowało również tygodnie, w których przypadają dni, na które nauczycielowi nie przewidziano zajęć” – podano. Autorzy projektu proponują sprecyzowanie zapisu poprzez wskazanie, że chodzi o „inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów”.

Sugeruje się także modyfikację przepisu dotyczącego doraźnych zastępstw. Aktualnie godziny doraźnych zastępstw mogą być realizowane w czasie, w którym zaplanowano do realizacji przez nauczyciela zajęcia w sytuacji, gdy z powodów dotyczących szkoły w danym dniu nauczyciel nie mógłby zrealizować zajęć wynikających z obowiązującego go tygodniowego, obligatoryjnego wymiaru godzin zajęć. W takim przypadku realizuje on godziny doraźnych zastępstw w ramach ustalonego wynagrodzenia. „Zatem przepis ten przewiduje możliwość przydzielenia nauczycielowi godzin doraźnych zastępstw, w obrębie ustalonego wynagrodzenia, jeśli nauczyciel nie mógłby zrealizować w określonym dniu zajęć wynikających z obowiązującego go tzw. pensum” – podano.

Posłowie rekomendują rozszerzenie tego przepisu o zajęcia realizowane w ramach godzin ponadwymiarowych. Jeżeli nauczyciel z przyczyn związanych ze szkołą nie będzie mógł zrealizować również godzin ponadwymiarowych, będzie można przydzielić mu zamiast zaplanowanych godzin dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, realizację godzin doraźnych zastępstw.

„W takim wypadku nauczyciel realizuje godziny doraźnych zastępstw w ramach wynagrodzenia, jakie przysługuje mu za zaplanowane zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, czyli w przypadku zaplanowanych godzin ponadwymiarowych otrzyma wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe. Nie otrzyma jednak dodatkowo wynagrodzenia za realizację godzin doraźnych zastępstw, ponieważ stanowiłoby to podwójne wynagradzanie” – czytamy w uzasadnieniu.

Autorzy projektu wnoszą o to, aby nowelizacja weszła w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. Projektowane przepisy będą obowiązywać przy ustalaniu wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe przypadające do realizacji od dnia wejścia w życie ustawy. Oznacza to, że nauczyciele nie otrzymają rekompensaty za okres od 1 września do 31 grudnia 2025 r. (PAP)

pak/ agz/

Źródło