Ekonomia: Nobel rozdany. Zwycięzcami Mokyr, Aghion i Howitt.

Joel Mokyr, Philippe Aghion oraz Peter Howitt zdobyli w tym roku Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii – obwieścił w poniedziałek komitet noblowski działający przy Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk. Wybrano ich ze względu na ich studia nad trwałym rozwojem.

Joela Mokyra z Northwestern University w Stanach Zjednoczonych uhonorowano za „ustalenie wstępnych warunków dla uzyskania stabilnego postępu, dzięki postępowi technicznemu”.

Philippe Aghion z College de France i London School of Economics and Political Science i Peter Howitt z Uniwersytetu Browna w USA zostali uhonorowani za „model stabilnego wzrostu poprzez mechanizm twórczej destrukcji”.

BREAKING NEWS
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2025 Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel to Joel Mokyr, Philippe Aghion and Peter Howitt “for having explained innovation-driven economic growth” with one half to Mokyr… pic.twitter.com/ZRKq0Nz4g7

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 13, 2025

„Laureaci przekazali nam, że stabilnego rozwoju nie można uznawać za coś pewnego. Przez większą część dziejów ludzkości standardem była stagnacja, a nie progres. Ich praca dowodzi, że musimy być świadomi zagrożeń dla dalszego rozwoju i im zapobiegać” – głosi argumentacja komitetu noblowskiego.

– Tegoroczna nagroda dotyczy odpowiedzi na pytanie, jak ponownie nie wpaść w zastój – mówił podczas konferencji prasowej prezes komitetu ekonomicznej nagrody Nobla prof. John Hassler.

Argumentując decyzję, Hassler oznajmił, że w historii ludzkości przeważała stagnacja, przerywana burzliwymi okresami rozwoju, wyłaniającymi się dzięki odkryciom lub wynalazkom, a sytuacja ta zmieniła się dopiero około 200 lat temu. – Zastój zastąpił nieustanny progres, napędzany innowacjami. Nowe metody w medycynie, bezpieczniejsze pojazdy, lepsze odżywianie, nowe sposoby oświetlania i dogrzewania naszych domów, w końcu internet i nowe metody komunikacji między ludźmi – to zaledwie parę sfer tego progresu. W ciągu ostatniego stulecia praktycznie wszystko uległo transformacji. A w miejsce zastoju pojawił się stały rozwój – relacjonował Hassler.

Zatem – jak uzasadnił – Mokyr został nagrodzony za ustalenie na bazie historycznych obserwacji wstępnych wymagań, potrzebnych do osiągnięcia – za sprawą postępowi technicznemu – trwałego rozwoju.

Zaś Aghion i Howitt zostali nagrodzeni za stworzenie matematycznego modelu, opisującego niekończący się mechanizm zastępowania jednych produktów przez inne, świeże i lepsze, czyli właśnie koncepcji stabilnego progresu, poprzez mechanizm kreatywnej destrukcji. – Musimy wspierać mechanizmy stojące za twórczą destrukcją, aby nie powrócić ponownie w zastój – wspomniał Hassler.

Według komitetu noblowskiego, trzej laureaci w różnoraki sposób prezentują, że kreatywna destrukcja powoduje konflikty, które należy w konstruktywny sposób rozwiązywać, inaczej innowacje będą zatrzymywane przez firmy z już ustabilizowaną pozycją i grupy nacisku.

Na prezentacji po ogłoszeniu werdyktu w Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk zaprezentowano przykład rozwoju telefonii komórkowej. W przypadku telefonów zmiany technologicznie postępują regularnie. Mechanizm ten jest kreatywny, opiera się na ideach i innowacjach, ale także destrukcyjny, albowiem każdy nowy model telefonu zastępuje poprzednią wersję i sprawia, że technologia prędko staje się przestarzała. W zakulisowych rozmowach dziennikarze podawali przykład sukcesu fińskiej Nokii i upadku ery tych telefonów komórkowych, kiedy to na rynku zaistniały smartfony.

Członkini komitetu noblowskiego, prof. Kerstin Enflo, zapytana czy tegoroczny werdykt miał na celu zwrócenie uwagi na ograniczenie fundowania badań naukowych na świecie odparła, że werdykt nie ma zamiaru komentowania obecnej sytuacji na świecie.

Jeden z laureatów, Francuz Philippe Aghion skontaktował się na żywo tuż po ogłoszeniu werdyktu. „Jestem uszczęśliwiony i zaskoczony” – mówił.

Nobel z ekonomii właściwie nazywa się Nagrodą Banku Szwecji w dziedzinie nauk ekonomicznych ku pamięci Alfreda Nobla. Jako jedyna przyznawana nagroda nie była zawarta w testamencie Alfreda Nobla, a ufundował ją w 1968 r. Centralny Bank Szwecji z okazji 300-lecia swego istnienia. Komitet ds. Nagrody przyjął tę inicjatywę i od 1969 r. regularnie przyznawane jest to wyróżnienie.

Ustanowienie Nagrody Nobla z ekonomii jako dziedziny nieuwzględnionej w testamencie założyciela budziło spore kontrowersje. Ostatecznie Fundacja Noblowska zdecydowała, że będzie to jedyny wyjątek i nie będzie już nagród Nobla w następnych dodatkowych naukach. W Szwecji uważa się, że Fundacja Noblowska popełniła pomyłkę, akceptując wyróżnienie w ekstra kategorii. Alfred Nobel, mimo że na swych wynalazkach dorobił się majątku, bardziej niż ekonomią interesował się zagadnieniami społecznymi.

Nagroda Nobla opiewa aktualnie na 11 mln koron (ok. 1 mln euro), to dodatkowo złoty medal oraz kaligrafowany dyplom. (PAP)

wkr/ zys/ mrr/ mow/

Źródło