Budownictwo społeczne w Polsce. Łukasz Bałajewicz komentuje wyzwania

Łukasz Bałajewicz, przewodniczący Krajowego Zasobu Nieruchomości, wypowiada się na temat kluczowych celów instytucji, kooperacji z władzami lokalnymi i projektach budowy lokali mieszkalnych w ramach Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych. Tłumaczy, dlaczego subsydia do kredytów hipotecznych nie rozwiązują kwestii osiągalności mieszkań oraz w jaki sposób KZN zamierza wpłynąć na rynek.

• Do Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych dołączyło 545 gmin, a w SIM-ach wznosi się przeszło 6 tys. lokali
• Przeciętny koszt najmu w mieszkaniach SIM oscyluje między 19 a 21 zł za metr kwadratowy, mieszkańcy otrzymują mieszkania gotowe do zamieszkania
• Prezes KZN wyraża dezaprobatę dla programów dotacji do mieszkań, które w jego opinii windują ceny nieruchomości, zamiast upraszczać do nich dostęp
• Więcej informacji o biznesie znajdziesz na stronie Businessinsider.com.pl

REKLAMA

Główne cele KZN i funkcja na rynku nieruchomości

Anna Korólczyk-Lewandowska, Business Insider Polska: Jakie są aktualne priorytety KZN w dysponowaniu dobrami nieruchomymi Skarbu Państwa?

Łukasz Bałajewicz, prezes KZN: Naszym zasadniczym zamiarem jest sprawne wykorzystanie obszarów Skarbu Państwa na cele budownictwa o charakterze społecznym. Czynimy to w dwojaki sposób: poprzez wkłady niepieniężne do Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych (SIM) oraz ścisłą współpracę z samorządami terytorialnymi. Aktualnie w SIM-ach z udziałem KZN partycypuje 545 gmin, a w posiadaniu KZN znajduje się ponad 800 ha gruntów — choć z pozoru wydaje się to dużo, w proporcji do całego Skarbu Państwa jest to niewielka część. Naszą korzyścią jest opcja zdobywania kolejnych terenów z różnych źródeł — od Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, przez Agencję Mienia Wojskowego, aż po zasoby wojewodów i starostów.

Czytaj też: Bezrobocie pod kontrolą? Ministerstwo komentuje falę zwolnień grupowych

Jakie strategiczne cele wyznacza sobie KZN na nadchodzące lata?

Przede wszystkim pragniemy wznieść kolejne tysiące lokali w ramach SIM-ów. Nie mówię o jednym tysiącu, lecz o wielu tysiącach mieszkań. Co więcej, dążymy do tego, by stać się stabilizatorem segmentu mieszkaniowego — realizować inwestycje tam, gdzie są one najbardziej pożądane, a także prowadzić analizy potrzeb. W Polsce brakuje podmiotu, który całościowo monitoruje sektor mieszkaniowy. KZN wciela się w tę rolę, budując bazę wiedzy oraz narzędzia analityczne wspierające decyzje inwestycyjne.

Jak postrzega pan rolę KZN w przyszłości rynku nieruchomości?

Jesteśmy aktywnym partnerem SIM-ów, co umożliwia nam korzystanie z doświadczeń ponad ⅕ wszystkich gmin w Polsce. Dzięki temu orientujemy się, jak pozyskiwać tereny, projektować przedsięwzięcia i rozwiązywać problemy pojawiające się w toku realizacji. Zamierzamy również wspierać samorządy w zdobywaniu finansowania — w 2025 r. na Fundusz Dopłat przeznaczono 2,7 mld zł, a w 2026 r. będzie to ponad 4 mld zł. To istotne wsparcie dla gmin, które dążą do rozwoju budownictwa społecznego.

SIM-y: ilość powstających mieszkań i warunki ubiegania się

Jak przebiega proces włączania nowych gmin do SIM-ów?

Nie powołujemy już nowych podmiotów — motywujemy gminy do dołączania do istniejących SIM-ów. Procedura jest prosta: gmina składa wniosek, my analizujemy zasadność, dostępność terenów i lokalne zapotrzebowanie na lokale. Następnie wspólnicy podejmują uchwałę o przyjęciu gminy. Finansowanie inwestycji bazuje na kilku elementach: bezzwrotnej dotacji z Funduszu Dopłat (45 proc. wartości inwestycji), partycypacji mieszkańców (1–30 proc. wartości inwestycji) oraz preferencyjnym kredycie z BGK. Istnieje również możliwość zdobycia środków z KPO i OZE.

Zobacz też: Jak Studio Element tworzy narracje dla wielkich inwestycji w Europie

Ile lokali powstaje w ramach SIM-ów?

Aktualnie oddanych do użytku jest 1 079 mieszkań, w budowie ponad 6 630, a w planach — około 14 tys. lokali oddanych do użytku do 2027 r. To istotny postęp w porównaniu z początkowymi latami programu i potwierdzenie, że ten model się sprawdza.

Jakie obowiązują kryteria rekrutacji?

Brak dowolności, wszystko odbywa się w sposób transparentny. Decyduje uchwała gminy, lecz podstawą jest ustawa o SIM-ach. Kluczowe są progi dochodowe — SIM-y są przeznaczone dla osób z tzw. „luki czynszowej”, czyli zarabiających za dużo, aby otrzymać mieszkanie komunalne, lecz za mało, by zaciągnąć kredyt hipoteczny. Ważne są także uwarunkowania społeczne: liczba potomstwa czy wiek. W niektórych gminach dodatkowe punkty przyznaje się osobom zwalniającym mieszkania komunalne.

Jaka jest wysokość czynszu w SIM-ach?

Średnio 19–21 zł za metr kwadratowy, maksymalnie około 25 zł. Mieszkania są wykończone pod klucz, więc mieszkańcy nie ponoszą dodatkowych wydatków, jak ma to miejsce w przypadku rynku deweloperskiego. Standardowe lokale mają 50–55 metrów kwadratowych, jednak budujemy również kawalerki oraz mieszkania czteropokojowe — po to, by oferta odpowiadała rozmaitym potrzebom rodzin.

Ekologia i trudności w realizacji inwestycji

Czy SIM-y są ekologiczne?

Tak. Wykorzystujemy rozwiązania przyjazne dla środowiska: fotowoltaikę, pompy ciepła, system retencji wody. To istotne, ponieważ SIM-y zarządzają lokalami przez dziesiątki lat, zatem koszty użytkowania muszą być niskie. Dobrym przykładem jest SIM KZN Wielkopolska, która buduje z prefabrykatów, bazując na jednej dokumentacji projektowej. Dzięki temu inwestycje realizowane są szybciej, są tańsze w utrzymaniu i bardziej energooszczędne.

Jakie są najpoważniejsze wyzwania?

Deficyt wykonawców przy tak znacznej liczbie inwestycji oraz zapewnienie stabilności finansowej.

Jak ocenia pan pomysł bonu mieszkaniowego PiS?

Nie aprobuję dotacji do komercyjnych inwestycji, ponieważ podnoszą ceny mieszkań. Tak było w przypadku kredytu 2 proc. Bon mieszkaniowy to kolejny program, który dobrze prezentuje się w czasie kampanii, jednak nie rozwiązuje podstawowego problemu deficytu mieszkań. Zamiast rozdawać środki, winniśmy inwestować w rozwój mieszkań socjalnych oraz komunalnych. Dopłaty w gotówce nie powodują zwiększenia dostępności mieszkań, a jedynie spowodują wzrost ich cen. Ja opowiadam się za budowaniem, a nie za subsydiowaniem.

A jak ocenia pan efektywność dotychczasowych programów?

Dotychczasowe programy pokazały, że obietnice nie budują mieszkań. Budownictwo społeczne to nie hasło wyborcze, to zobowiązanie państwa wobec obywateli. Najistotniejsze jest zachowanie trwałości programów. Nie są to projekty jednoroczne, ale wieloletnie działania, które wymagają konsekwencji. Powinniśmy doskonalić obecne rozwiązania, a nie co cztery lata tworzyć nowe. Program SIM-ów i Społecznego Budownictwa Czynszowego (SBC) jest dobrym przykładem — został on zmodyfikowany, lecz nie zlikwidowany. To dowód na to, że stabilność przynosi efekty.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.

Źródło