Architektoniczne perły Polski. Budowle urzekające stylem i dziejami.

Co sprawia, że pewna budowla zyskuje status ikony? Czasem kluczowa jest niezwykła historia, innym razem nowatorska wizja twórcy, a niekiedy zwyczajnie śmiałość architekta, który wyprzedził epokę. Prezentujemy 10 wyjątkowych realizacji architektonicznych w Polsce, które ilustrują, jak różnorodna — i jak urzekająca — może być polska przestrzeń. Selekcji dokonała redakcja serwisu Gratka.pl.

• Zamek Książ w Wałbrzychu wyróżnia się bogatą, historyczną architekturą i intrygującą przeszłością
• Filharmonia w Szczecinie zyskała uznanie dzięki oryginalnemu, nowoczesnemu projektowi, który przypomina bryłę lodu
• Kopalnia Soli w Wieliczce to niepowtarzalna przestrzeń podziemna z solną Kaplicą św. Kingi
• Więcej informacji o biznesie znajdziesz na stronie Businessinsider.com.pl

REKLAMA

1. Zamek Książ (Wałbrzych) — monumentalna forteca o wielu twarzach

Zamek Książ, jeden z większych w Polsce, imponuje bogactwem form, które powstawały na przestrzeni stuleci — od elementów średniowiecznych, poprzez barokowe zdobienia, aż po modernizacyjne przeróbki. Wielowiekowa rezydencja rodu Hochbergów kryje także ponury fragment historii — w czasie II wojny światowej była częścią sekretnego projektu „Riese”. Obecnie zachwyca tarasami ogrodowymi oraz wyjątkową Palmiarnią założoną przez Jana Henryka XV.

2. Kopalnia Soli „Wieliczka” — podziemny świat wyciosany w soli

Kopalnia w Wieliczce to jedyny w swoim rodzaju kompleks podziemnych komnat i korytarzy, gdzie solna architektura osiągnęła poziom mistrzowski. Największym majstersztykiem pozostaje Kaplica św. Kingi — przestrzeń wyżłobiona w całości w soli, włącznie z ołtarzem, rzeźbami i żyrandolami. To dowód na to, że architektoniczne cuda można urzeczywistnić nawet kilkaset metrów pod powierzchnią ziemi.

3. Filharmonia im. M. Karłowicza w Szczecinie — lodowa bryła od Barozzi Veiga

Wzniesiony w 2014 roku gmach szybko stał się symbolem polskiej architektury współczesnej. Projekt stworzyła hiszpańska pracownia Barozzi Veiga, słynąca z minimalistycznych i ekspresyjnych form. Smukła, „lodowa” sylwetka filharmonii oraz półprzezroczysta elewacja generują niezwykłe efekty wizualne po zmroku. Obiekt został wyróżniony prestiżową nagrodą Miesa van der Rohe w 2015 roku.

4. Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie (BUW) — zielona architektura autorstwa Budzyńskiego i Badowskiego

Jedna z najbardziej rozpoznawalnych kreacji polskiego postmodernizmu. Projekt opracowali Marek Budzyński i Zbigniew Badowski, którzy zespolili architekturę z bujną zielenią. Największą atrakcją BUW-u jest jego ogólnodostępny, kilkupoziomowy ogród dachowy — jeden z ciekawszych w Europie. To miejsce, które łączy funkcje naukowe, rekreacyjne i edukacyjne, oferując mieszkańcom Warszawy oazę spokoju.

5. Pałac Marianny Orańskiej (Kamieniec Ząbkowicki) — neogotyk niczym z bajki

XIX-wieczna siedziba królewny Marianny Orańskiej to jeden z najwspanialszych przykładów europejskiego neogotyku. Imponujący pałac z czterema basztami i rozległym parkiem tarasowym zaprojektowano z rozmachem godnym królewskiej fundatorki. Przez lata popadał w ruinę, jednak obecnie odzyskuje pierwotny wygląd, stając się sceną wydarzeń kulturalnych i celem podróży licznych turystów.

6. Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju — klejnot architektury industrialnej

W XVII-wiecznym młynie papierniczym znajduje się obecnie jedno z najcenniejszych muzeów techniki w Polsce. Drewniana konstrukcja pokryta gontem zachwyca autentycznością i urokliwym usytuowaniem. Zwiedzający mają możliwość nie tylko obejrzenia oryginalnych maszyn, lecz także samodzielnego wykonania arkusza papieru czerpanego.

Zobacz także:

7. Zamek w Kórniku — architektura neogotycka i legenda Białej Damy

Siedziba otoczona malowniczym jeziorem oraz jednym z najstarszych arboretów w kraju przyciąga zarówno entuzjastów historii, jak i ckliwych opowieści. XIX-wieczna renowacja nadała zamkowi styl neogotyku angielskiego. Wnętrza skrywają bogate kolekcje, a po zmierzchu — jak głosi legenda — zjawia się tu osławiona Biała Dama.

8. Miejski Dom Kultury w Zgorzelcu — łużycka perła neobaroku

Dawna Górnołużycka Hala Chwały, wzniesiona na początku XX stulecia, olśniewa monumentalną kopułą, wystawnymi dekoracjami oraz secesyjnymi detalami. Dziś pełni funkcję Miejskiego Domu Kultury, a lokalizacja tuż nad Nysą Łużycką czyni gmach jednym z najbardziej charakterystycznych punktów miasta.

9. Świątynia Wang (Karpacz) — norweski stavkirke w samym sercu Karkonoszy

Ten osobliwy kościółek z XII/XIII wieku, zbudowany z sosnowych bali bez użycia gwoździ, został przetransportowany z Norwegii w XIX wieku. Udekorowany motywami nawiązującymi do sztuki wikingów, wciąż emanuje unikatowym, skandynawskim duchem. To fenomen na skalę europejską.

10. Teatr Wybrzeże w Gdańsku — współczesność spleciona z tradycją

Odnowiona siedziba gdańskiego teatru to przykład, jak nowoczesna architektura może podkreślać historyczny kontekst otoczenia. Prosta forma i fasada z ciemnej cegły odwołują się do gotyckiej zabudowy Gdańska. Projekt przebudowy został doceniony przez środowisko architektoniczne i uhonorowany nagrodą SARP w 2024 roku. (Zależnie od etapu modernizacji, w realizację zaangażowane były różne zespoły projektowe; najświeższą część przygotowała m.in. pracownia Studio Kwadrat.)

Czytaj też: Polski rynek hotelowy premium rośnie w siłę. Te inwestycje zmienią branżę

Architekt o perełkach

— Jak zauważa Renzo Piano: można wyłączyć kiepską muzykę, odłożyć nudną książkę czy zamknąć oczy na nieudany obraz, ale nie sposób „wyłączyć” budynku, który wyrasta naprzeciw naszego okna. A przecież budynki trwają dekady, nierzadko całe stulecia — komentuje Szymon Wojciechowski (APA Wojciechowski Architekci).

Najistotniejszym zadaniem architektów jest więc tworzenie obiektów, które zdadzą egzamin czasu — pod względem estetycznym, funkcjonalnym i społecznym. Stąd wśród ikon architektury dominują przede wszystkim budynki, które trwają z nami od dziesiątek lub setek lat.

Warto również zauważyć, że niemal wszystkie przykłady z listy to obiekty kultury, kultu bądź użyteczności publicznej. Natomiast większość realnej architektury to przecież miejsca, w których mieszkamy, pracujemy lub robimy zakupy.

— Może więc do spisu warto byłoby dołączyć także budynki mieszkalne, biurowe czy handlowe? — rozważa architekt. — Choćby osiedle Riverview w Gdańsku czy warszawską Elektrownię Powiśle, które pokazują, że współczesna architektura użytkowa także może być piękna i wartościowa — stwierdza.

Materiał został przygotowany we współpracy z Grupą Morizon-Gratka.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Google.

Źródło