Obszary górnicze nalegają na utrzymanie regionalnych narzędzi zmian.

Regiony oparte na węglu wzywają do utrzymania regionalnych narzędzi transformacyjnych w nowej ramie finansowej – wynika z oświadczeń przedstawicieli biur marszałkowskich. Fundusz Transformacji Sprawiedliwej nie będzie już dostępny, a decyzje dotyczące funduszy europejskich będą w dużej mierze należeć do państw członkowskich.

Europejskie dotacje na restrukturyzację polskich obszarów górniczych w obecnej perspektywie budżetowej 2021-27 zostały przygotowane w ramach unijnego Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji (JTM). Podstawowe źródło finansowania JTM, czyli Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST), jest włączone do regionalnych programów operacyjnych.

Podczas prac nad następną perspektywą budżetową okazało się, że część krajów członkowskich optuje za głębszą centralizacją polityki inwestycyjnej i mocniejszym ukierunkowaniem jej na efektywność konkurencyjną i technologiczną Unii. W konsekwencji, w proponowanych rozwiązaniach, między innymi, zanika Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, a forma polityki spójności zmierza w kierunku mechanizmu KPO.

W tej sytuacji – jak poinformowała PAP dyrektor departamentu rozwoju regionalnego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego Małgorzata Staś – polskie regiony starają się o zachowanie kontroli nad częścią środków europejskich na poziomie regionalnym, a szczególną uwagę zwracają na to regiony węglowe – podkreślając odmienność specyfiki każdego z nich.

– Wiemy, że Fundusz Transformacji Sprawiedliwej (w nowej perspektywie – PAP) nie istnieje, ale mówimy Komisji Europejskiej, że jeżeli jest np. zdefiniowany limit na słabsze regiony, to zdefiniujmy także limit na Fundusz Transformacji Sprawiedliwej, na przemiany gospodarcze. Komisja odpowiada na to, że to nasze państwo członkowskie musi o tym zadecydować – objaśniła Staś.

Sprecyzowała, że to rządy państw członkowskich mają teraz pozyskiwać z polityki spójności pełny pakiet, który będzie zawierał wytyczne podziału funduszy na regiony mniej rozwinięte, czy na politykę rolną. Regionom węglowym zależy na stworzeniu w tych ramach instrumentu, który będzie przypominał dotychczasowy FST, uwzględniając na przykład większą intensywność pomocy publicznej.

Rzecznik prasowy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego Michał Nowakowski oznajmił, że marszałkowie regionów korzystających z FST wystosowali apele o zapewnienie dalszego wsparcia, po roku 2027, dla regionów przechodzących przez procesy transformacji. To – jak wymienił Nowakowski – apele do: Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej, Europejskiego Komitetu Regionów i polskiego premiera.

– W piśmie skierowanym do premiera, we wspólnym apelu, marszałkowie województw: dolnośląskiego, łódzkiego, małopolskiego, śląskiego i wielkopolskiego, wezwali do utrzymania Funduszu na rzecz Transformacji Sprawiedliwej, wydzielenia odrębnego celu szczegółowego wraz z budżetem dla sprawiedliwej transformacji oraz utrzymania silnego, strategicznego podejścia do planowania procesu transformacji na poziomie regionów – dodał Nowakowski.

Zapytany o to, jak mógłby funkcjonować FST w wersji krajowej, pełnomocnik zarządu województwa wielkopolskiego ds. restrukturyzacji Wielkopolski Wschodniej Maciej Sytek zakomunikował, że nie ma jeszcze konkretnej struktury tych rozwiązań. – Oczywiście absolutnie kluczowe dla wszystkich samorządów, nie tylko węglowych, jest to, żeby samorządy regionalne wciąż zarządzały tymi środkami – powiedział. Dodał, że proces rokowań może potrwać jeszcze dwa, trzy lata i obejmie nie tylko Komisję Europejską, ale także Parlament Europejski i kraje członkowskie.

W listopadzie temat ma zostać przedyskutowany na posiedzeniu sejmowej podkomisji ds. sprawiedliwej transformacji. Regiony górnicze – jak doniosła Staś – poruszają go również w Komitecie Regionów. – Zabiegamy o to, aby temat został uwzględniony przez nasz rząd, ale jednocześnie przez Komisję Europejską – zasygnalizowała reprezentantka Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego.

Obecny Europejski Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji zasilają środki Funduszu Transformacji Sprawiedliwej (FST; ang. Just Transition Fund – JTF) w tak zwanym pierwszym jego filarze oraz instrument gwarancyjny Invest EU i instrument pożyczkowy – w dwóch następnych. Fundusze JTF pochodzą z Funduszu Odbudowy (Next Generation EU – NGEU) i środków bieżącej perspektywy (Multiannual Financial Framework – MMF).

W skali europejskiej JTF ma zapewnić 19,2 mld euro dotacji, co powinno finalnie uruchomić 25,4 mld euro środków. Z instrumentu Invest EU przeznaczona została prognozowana kwota 10-15 mld euro, a z instrumentu pożyczkowego Europejskiego Banku Inwestycyjnego na niekomercyjne inwestycje sektora publicznego – kwota 18,5 mld euro. (PAP)

mtb/ pdo/ bsk/ mrr/ mow/

Źródło