Szkoły zmieniają swój program nauczania. Wprowadzana jest edukacja obywatelska.

Od 1 września 2025 roku uczniowie szkół ponadpodstawowych rozpoczną naukę nowego przedmiotu – edukacji obywatelskiej, który zastąpi przedmiot „Historia i nowoczesność”. Program ten ma na celu przygotowanie młodzieży do aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w społeczeństwie demokratycznym, w tym do udziału w inicjatywach obywatelskich i projektach edukacyjnych.

Nauczanie wychowania obywatelskiego w gimnazjach rozpocznie się w roku szkolnym 2025/2026 dla drugich klas liceów ogólnokształcących, techników i szkół zawodowych I stopnia. W przyszłości przedmiot będzie wprowadzany w drugich i trzecich klasach szkół ponadgimnazjalnych, od drugich do czwartych klas techników oraz w drugich i trzecich klasach szkół zawodowych I stopnia.

W szkole średniej przedmiot wiedza o społeczeństwie będzie realizowany w wymiarze dwóch godzin tygodniowo w klasie drugiej i jednej godziny tygodniowo w klasie trzeciej, w technikum – jednej godziny tygodniowo w klasach II-IV, a w szkole zawodowej I stopnia – jednej godziny tygodniowo w klasach II i III.

„Utworzenie nowego przedmiotu „Wychowanie obywatelskie” wiąże się z koniecznością przygotowania uczniów do świadomej i odpowiedzialnej działalności obywatelskiej w społeczeństwie demokratycznym” – czytamy w uzasadnieniu projektu nowelizacji podstawowych programów nauczania.

Należy zauważyć, że w przeciwieństwie do przedmiotu „Historia i nowoczesność”, na którym nauczano głównie teoretycznie, nowy przedmiot będzie kładł nacisk na rozwijanie praktycznych umiejętności i kompetencji studentów.

Nowy przedmiot w szkołach: jak pomoże?

Główne cele edukacji obywatelskiej, określone w programie podstawowym, obejmują: rozumienie sfery publicznej (kluczowych zjawisk i procesów społecznych i politycznych oraz zasad, na których się opierają), poszanowanie i rozumienie wartości i zasad demokracji , zainteresowanie sferą publiczną i kształtowanie własnego zdania, poszanowanie poglądów innych, aktywność obywatelska i wpływ na organy władzy publicznej, a także interakcje między państwem a obywatelami (w tym umiejętność rozwiązywania indywidualnych spraw urzędowych, rozumienie mechanizmów i form uczestnictwa obywatelskiego oraz odpowiedzialne z nich korzystanie).

Przedmiot będzie składał się z trzech równorzędnych komponentów : wiedzy i umiejętności określonych w wymaganiach szczegółowych, aktywności obywatelskiej oraz projektu edukacyjnego.

Podstawa programowa nowego przedmiotu. Czego będą musieli się uczyć uczniowie?

Podstawa programowa obejmuje 45 wymagań szczegółowych oraz siedem dodatkowych wymagań fakultatywnych, wybieranych przez nauczyciela. W szkołach zawodowych pierwszego stopnia istnieje 31 wymagań obowiązkowych i siedem z 27 wymagań fakultatywnych.

Wymagania szczegółowe podzielone są na następujące kategorie : jednostka i społeczeństwo, szkoła jako wspólnota, wspólnota lokalna i regionalna, demokracja i prawo, Polska i rząd, świat polityki i sfera publiczna oraz Polska w Europie i globalna współzależność. W tych kategoriach uczniowie będą zgłębiać takie tematy, jak mowa nienawiści, mechanizmy uczestnictwa w życiu szkoły, praworządność, sprawy urzędowe, zasady praworządności, zagrożenia dla demokracji, prawa człowieka i proces legislacyjny.

Ponadto każdy uczeń szkoły średniej i technika będzie musiał wybrać i zrealizować cztery rodzaje zajęć z zakresu danego przedmiotu, a w przypadku szkoły zawodowej – trzy.

Należą do nich: aktywny udział w debatach, organizacja kampanii społecznej lub zbiórki funduszy na wybrany temat, napisanie wniosku o sfinansowanie projektu ze środków budżetu szkoły lub budżetu lokalnego, sporządzenie petycji lub listu otwartego, przygotowanie dokumentów rejestracyjnych na zebranie publiczne, wypełnienie wniosku o wydanie dowodu osobistego, paszportu lub innego dokumentu, udział w konsultacjach publicznych lub przesłuchaniach publicznych, przeprowadzenie ankiety szkolnej lub ulicznej i przedstawienie jej wyników, symulacja debaty lub wyborów.

Oczekuje się, że wszyscy studenci ukończą co najmniej jeden projekt grupowy, pracując w małych grupach od trzech do pięciu uczniów, na wybrany przez siebie temat, związany z przedmiotem. Projekt może mieć charakter badawczy lub społeczny .

Podstawowy program edukacji obywatelskiej zakłada, że szkolenie powinno obejmować również czas na wizyty w instytucjach rządowych (np. urzędach gmin, miast i powiatów, sądach, ośrodkach kultury), spotkania z przedstawicielami władz, interakcje z organizacjami społecznymi (

Źródło