Globalny kryzys finansowy jest tuż za rogiem. Oto jak może wyglądać.

Daniel Altman, autor newslettera „High Yield Economics” i były redaktor naczelny magazynu „FP” w „Foreign Policy”, twierdzi, że na horyzoncie widać globalny kryzys zadłużenia państwowego. Siedem największych gospodarek świata jest obecnie zadłużonych na kwotę przekraczającą ich roczne PKB, co stanowi bezprecedensową wartość w historii. Ten kolosalny dług jest dodatkowo zaostrzany przez wysokie stopy procentowe. Jak może rozwinąć się ten kryzys?

Teoretycy względności wciąż dominują na rynkach finansowych. Wierzą, że jeśli wszystkie łodzie toną, to żadna z nich nie zatonie. Skoro wszystkie łodzie nabierają wody, toną i zmierzają ku dnie mniej więcej jednocześnie, jak możemy twierdzić, że którakolwiek z nich tonie? Jednak liczba teoretyków względności na rynkach finansowych stopniowo maleje.

Przyjrzyjmy się najpierw faktom. Pod koniec ubiegłego roku relacja długu publicznego USA do PKB wynosiła 124%. Niedawno uchwalona przez Republikanów „wielka, piękna” ustawa budżetowa dodała kolejne 3 biliony dolarów do i tak już kolosalnego długu wynoszącego 37 bilionów dolarów. Dług publiczny Japonii wynosi 237% PKB. Na początku tego stulecia przekraczał 100% PKB i, pomimo stałego wzrostu, zawsze wydawał się bezpieczny. Ale teraz wszystko się zmieniło. Zastanówmy się dlaczego.

Głównym problemem nadchodzącego kryzysu jest to, że tym razem największe gospodarki świata są najbardziej zadłużone. Kryzysy w Azji i Rosji pod koniec lat 90., pomimo niszczycielskich skutków, miały charakter lokalny i ograniczony zasięg. Tym razem sytuacja będzie inna. Kolejne co do wielkości gospodarki nieperyferyjne w G7, z wyjątkiem Niemiec, również mają długi przekraczające ich roczne PKB. Kanada ma 111%, Francja 113%, Wielka Brytania 101%, a Włochy 135%.

Relacje długu do PKB w największych gospodarkach świata gwałtownie wzrosły po globalnym kryzysie finansowym w latach 2007–2009 , ale nawet wtedy były niższe niż obecnie. Kiedy wybuchła pandemia i rządy pospieszyły z ratowaniem gospodarek za pomocą długu publicznego, relacja ta była nieco wyższa niż obecnie. Jak jednak zauważa Daniel Altman, stopy procentowe były wówczas rekordowo niskie.

„Świat wkroczył na nieznane terytorium, jeśli chodzi o ciężar zadłużenia największych gospodarek” – powiedział.

Wysokie stopy procentowe podniosły rentowność obligacji emitowanych przez największe gospodarki świata o setki punktów bazowych w ciągu ostatnich trzech lat. Dotyczy to również Japonii. Pomimo swojej wielkości w stosunku do PKB, japońskie długi od dawna wydawały się „bezpieczne”, ponieważ były w posiadaniu banków krajowych, a nie inwestorów zagranicznych, jak miało to miejsce podczas kryzysów azjatyckich czy rosyjskich.

Do wiosny 2022 roku Japonii udało się utrzymać rentowność 30-letnich obligacji poniżej 1% rocznie, mimo że trend wzrostowy obserwowany był od 2019 roku. Wiosną 2024 roku poziom 2% został przełamany, a rentowność 30-letnich obligacji japońskich wynosi obecnie 3,113%, po wzroście do 3,2% w ostatnich miesiącach. Oznacza to, że Japonia płaci obecnie trzy razy więcej za swoje nowe obligacje niż trzy lata temu. Krótkoterminowa kluczowa stopa procentowa Banku Japonii wynosi obecnie 0,5%, co jest najwyższym poziomem od 2008 roku.

Czy zacznie się w USA?

Rentowność 30-letnich amerykańskich obligacji skarbowych kilkukrotnie przekraczała 5% w ciągu ostatnich dwóch lat i obecnie wynosi 4,889%. Utrzymuje się ona na poziomie powyżej 4% niemal nieprzerwanie od lipca 2023 roku. Są to najwyższe poziomy od prawie dwóch dekad. Jednak 20 lat temu dług publiczny USA był znacznie niższy.

W obliczu rosnącego długu publicznego i rosnących długoterminowych stóp procentowych, Stany Zjednoczone zaczęły emitować bony skarbowe z terminem zapadalności krótszym niż rok. Jest to sprzeczne z zasadami zarządzania długiem, które głoszą, że wydłużanie terminów zapadalności przyczynia się do większej stabilności długu.

Daniel Altman sugeruje strategię refinansowania krótkoterminowego zadłużenia

Źródło