Zmiany w polskim ośrodku AI wzbudziły kontrowersje. Czym zajmuje się IDEAS NBCR?

W ostatnich dniach głośno jest o ośrodku badawczo-rozwojowym IDEAS NBCR – zmieniony został prezes spółki, choć ta zyskała spore uznanie międzynarodowe. Czym dokładnie jest IDEAS NBCR i czym się zajmuje?

• Zmieniono prezesa IDEAS NBCR, co wzbudziło kontrowersje wśród naukowców
• Decyzję o zmianach uzasadniono problemami finansowymi spółki
• Ośrodek IDEAS NCBR działa w obszarze sztucznej inteligencji i ekonomii cyfrowej
• Więcej informacji o biznesie znajdziesz na stronie Businessinsider.com.pl

Kontrowersyjne zmiany w IDEAS NBCR, czyli polskim ośrodku badawczym zajmującym się sztuczną inteligencją, obiły się szerokim echem w przestrzeni publicznej. Przypomnijmy: głośno o ośrodku zrobiło się, gdy stanowisko prezesa IDEAS stracił jego założyciel, prof. Piotr Sankowski. To informatyk, doktor habilitowany nauk matematycznych, profesor Instytutu Informatyki Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. To też jedyny polski naukowiec, który otrzymał cztery prestiżowe europejskie granty Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych.

Zmiana prezesa

We wrześniu zorganizowano postępowanie kwalifikacyjne, by wybrać nowego szefa IDEAS NCBR po tym, jak skończyła się kadencja prezesa. Sankowski wziął w nim udział, ale tym razem nie został wybrany. „Rozmowy kwalifikacyjne odbyły się 17 września, a 25 września, w tajnym głosowaniu, rada nadzorcza wybrała na prezesa Grzegorza Borowika — jego kadencja rozpocznie się 1 października” — poinformowało pod koniec tygodnia Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Borowik to profesor NASK-PIB, naukowiec i przedsiębiorca, doktor habilitowany nauk inżynieryjno-technicznych w dyscyplinie informatyka techniczna i telekomunikacja.

Dlaczego Sankowski został zmieniony? Według Ministerstwa nauki i szkolnictwa wyższego, odpowiedzialnego za IDEAS, decydujące były dane finansowe ośrodka za rok 2023. „Spółka wykazała przychody 173 008 zł, wykazała koszty 28 981 973 zł, zamykając rok stratą 28 808 965 zł. Tym samym w wyniku działalności poprzedniej Rady Nadzorczej i Zarządu istnieje poważne zagrożenie dla dalszego funkcjonowania spółki” — czytamy w komunikacie z 27 września, przesłanym Polskiej Agencji Prasowej. Aspekt finansowy poruszył także na portalu X wiceminister resortu, Maciej Gdula.

HtmlCode

Wiceminister w innym wpisie dodał też, że „misją (IDEAS) jest komercjalizacja”. Jednak do postu w serwisie X został dopisany kontekst:

„@IDEAS_NCBR nie jest typową spółką powołaną w celu generowania zysków, to ośrodek R&D wspierający rozwój sztucznej inteligencji, podstawowej technologii przyszłości. Bez takich inicjatyw Polska zostanie daleko w tyle za liderami rynku”.

List w obronie byłego prezesa

Zmiany wywołały kontrowersje także dlatego, że Sankowski to ceniony ekspert z licznymi nagrodami. W imię solidarności z nim z zasiadania w radzie naukowej IDEAS NCBR zrezygnowała grupa naukowców, w tym — jak ustalił „Dziennik Gazeta Prawna”, prof. Marta Kwiatkowska z Uniwersytetu w Oxfordzie oraz prof. Aleksander Mądry z MIT i OpenAI.

Badacze związani ze sztuczną inteligencją postanowili też nagłośnić sprawę, pisząc list proszący o reakcję Donalda Tuska i Jana Grabca.

„Prof. Piotr Sankowski to wysokiej klasy naukowiec, co potwierdzają wybitne osiągnięcia mierzone międzynarodowym uznaniem. Znalazł się w rankingu Stanford University najlepszych 2 proc. badaczy z całego świata, jako jedyny w Polsce zdobył aż czterokrotnie prestiżowe europejskie granty ERC” — piszą w liście do szefa rządu naukowcy i entuzjaści sztucznej inteligencji. List cały czas zbiera nowe podpisy, a do południa (30 września) było pod nim już 650 podpisów.

Decyzja ministerstwa jest też krytykowana przez środowisko AI w Polsce.

HtmlCode

Czym jest IDEAS NBCR?

IDEAS (skrót od Intelligent Algorithms for Digital Economy, Inteligentne Algorytmy dla Gospodarki Cyfrowej) NCBR to ośrodek badawczo-rozwojowy powołany trzy lata temu, a więc w czasie rządów Zjednoczonej Prawicy, przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, by łączyć środowisko akademickie z biznesowym. Zajmuje się sztuczną inteligencją i ekonomią cyfrową.

„Jesteśmy ośrodkiem badawczo-rozwojowym działającym w obszarze sztucznej inteligencji, którego misją jest wspieranie rozwoju tej technologii w Polsce poprzez stworzenie platformy łączącej środowisko akademickie i biznesowe” — pisze sam o sobie ośrodek.

Misja ośrodka ma odzwierciedlać coraz większy wpływ AI na otaczającą nas rzeczywistość, IDEAS ma wspierać rozwój sztucznej inteligencji w Polsce, poprzez „zbudowanie największej w Polsce przestrzeni przyjaznej prowadzeniu innowacyjnych badań” oraz „kształcenie nowego pokolenia naukowców, ukierunkowanych na praktyczne zastosowanie opracowanych algorytmów oraz ich późniejszą komercjalizację w przemyśle, finansach, medycynie i innych gałęziach gospodarki”.

Szeroki obszar badań nad AI

IDEAS ma wiele obszarów badań, od tych bardziej znanych, jak na przykład uczenie maszynowe, czy AI dla bezpieczeństwa, do tych niszowych, jak na przykład renderowanie neuronowe, które pozwala na komputerowe pokazywanie połączeń neuronowych, czy precyzyjne leśnictwo, które pozwoli na pomiar cech i jakości stojących lub leżących pojedynczych drzew. Razem IDEAS posiada 16 grup badawczych.

Ośrodek badawczy, mimo że istnieje dopiero od 3 lat, zbierał głównie pozytywne recenzje.

„Sukces IDEAS NCBR przerósł wszystkie moje oczekiwania. W ciągu zaledwie kilku lat IDEAS NCBR stało międzynarodowo rozpoznawalnym centrum badań nad AI, z publikacjami na wiodących konferencjach, takich jak: ICLR, NeurIPS, ICML czy CVPR. Bardzo trudno jest uzyskać akceptację artykułu na tych konkurencyjnych konferencjach, a badacze IDEAS NCBR zdołali to osiągnąć rok po roku – przekonuje w rozmowie z „Dziennikiem Gazetą Prawną” prof. Wojciech Samek zatrudniony we Fraunhofer Heinrich Hertz Institute i były już członek rady naukowej IDEAS NCBR.

IDEAS podlega pod Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, jednak ma swój budżet. Były już prezes Sankowki w rozmowie z portalem homodigital mówił, że budżet na rok 2024 wynosi 40 mln zł.

„Budżet pozwala nam zatrudnić docelowo nawet 200 naukowców, co uczyni nasz ośrodek jednym z największych centrów kompetencji w badaniach związanych z ekonomią cyfrową. Taka skala pozwoli także wyjść poza badania podstawowe” – mówił z kolei w rozmowie z Forum Akademickim.

Zobaczymy, czy zmiana prezesa będzie oznaczać także zmianę kursu ośrodka. Na razie wygląda na to, że decyzja ministerstwa, którym rządzą Dariusz Wieczorek i Maciej Gdula z Lewicy, może oznaczać konflikt w partii. Swoich kolegów z ugrupowania skrytykowały już publicznie Marcelina Zawisza, która na portalu X powiedziała, że to „Brak kompetencji i buta w Ministerstwie podlana sosikiem skoku na stołki”. Maciej Duszczyk, wiceminister w MSWiA, dodał z kolei: „Potrzebujemy transparentnego wyjaśnienia, dlaczego projekt IDEAS NCBR ma ulec zmianie”.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.

Źródło