MZ kontynuuje program pilotażowy w ośrodkach zdrowia psychicznego. Znany okres przedłużenia.

Okres próbny w centrach zdrowia psychicznego zostanie wydłużony do dnia 31 grudnia 2026 r. Rzecznik prasowy Ministerstwa Zdrowia, Jakub Gołąb, poinformował Polską Agencję Prasową (PAP), że 20 października wystartuje rekrutacja do konkursu grantowego przeznaczonego dla placówek psychiatrii środowiskowej, w tym dla CZP, gdzie łączna suma do rozdysponowania przekroczy 237 mln zł.

Działalność pilotażowa w centrach zdrowia psychicznego ma miejsce od roku 2018. Zgodnie z pierwotnym planem, miały one funkcjonować w tej formie do końca roku 2025, jednak na początku października Ministerstwo Zdrowia ogłosiło zamiar wydłużenia programu na kolejne miesiące. Czas trwania tego przedłużenia pozostawał niejasny.

CZP koncentrują się na opiece zorganizowanej w bliskim kontakcie z pacjentem, w mniejszych placówkach pomocy medycznej, na prewencji kryzysów psychicznych, a w przypadku ich wystąpienia – na szybkim powrocie do stanu równowagi. W takich miejscach, pacjenci dorośli mają dostęp do wszystkich typów świadczeń, w tym dziennych, ambulatoryjnych oraz stacjonarnych, z głównym akcentem na opiekę w środowisku pacjenta. Centra te ponoszą odpowiedzialność za zdrowie psychiczne dorosłych mieszkańców obszaru, na którym działają, oraz są zobowiązane do współpracy z ośrodkami opieki społecznej i innymi jednostkami leczniczymi, w tym innymi centrami. Aktualnie swą działalnością obejmują połowę dorosłej populacji Polski, jednak specjaliści, lekarze oraz sami pacjenci liczą na rozszerzenie ich zasięgu na cały kraj.

Najwyższa Izba Kontroli w minionym roku ujawniła niedociągnięcia organizacyjne w funkcjonowaniu części placówek z terenu województwa wielkopolskiego, których działalność została poddana kontroli. W sprawozdaniu z listopada 2024 r. NIK sygnalizowała nieprawidłowości w rozliczeniach finansowych, braki w personelu, użycie środków przymusu bezpośredniego poprzez unieruchomienie pacjentów bez zachowania wymaganych procedur, zaniedbania w zakresie przestrzegania praw pacjentów oraz nieodpowiednie warunki lokalowe.

W tamtym okresie trwała już debata na temat przejścia z fazy pilotażowej do rozwiązań o charakterze systemowym. Dla Ministerstwa Zdrowia, którym ówcześnie zarządzała Izabela Leszczyna, wnioski z kontroli NIK stanowiły argument przemawiający za koniecznością opracowania standardu organizacyjnego dla centrów zdrowia psychicznego. Celowi temu miał służyć zespół ekspercki powołany pod koniec 2024 r. przez minister zdrowia.

Wyniki prac tego zespołu do dziś nie zostały podane do publicznej wiadomości. Jedynym znanym efektem jest rekomendacja przedłużenia okresu pilotażowego do 31 grudnia 2026 r. – o tym wniosku z prac zespołu Ministerstwo Zdrowia poinformowało w miniony piątek. Dodatkowy czas ma zostać spożytkowany na przygotowanie zmian wprowadzających rozwiązania systemowe, które w przyszłości zastąpią obecny pilotaż. Aktualnie trwają prace nad modyfikacją odpowiedniego rozporządzenia w tej materii. Zmiany te wiążą się ze zwiększeniem stawki na świadczeniobiorcę, zgodnie z zaleceniem Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji.

Rzecznik resortu zdrowia, Jakub Gołąb, w komunikacie dla PAP zaznaczył, że w dniu 20 października rozpocznie się proces naboru wniosków do konkursu grantowego adresowanego do centrów zdrowia publicznego dla osób dorosłych oraz placówek środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej dedykowanej dzieciom i młodzieży, w którym do wykorzystania na inwestycje w infrastrukturę dostępna będzie kwota przekraczająca 237 mln zł.

– W ramach programu wsparcie może otrzymać 317 placówek psychiatrycznych dedykowanych dzieciom i młodzieży oraz sto centrów zdrowia publicznego dla dorosłych. Oznacza to, że pomoc finansową może otrzymać ponad 60 proc. ośrodków oraz 70 proc. CZP funkcjonujących obecnie w Polsce – dodał Jakub Gołąb.

Maksymalna wysokość dotacji dla pojedynczej placówki wynosi 550 tys. zł dla ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej (I poziom referencyjny) oraz 820 tys. zł dla CZP.

Co kryje się pod pojęciem Centra Zdrowia Psychicznego?

Centrum Zdrowia Psychicznego to jednostka, gdzie można uzyskać bezzwłoczną, nieodpłatną pomoc w kontekście problemów związanych ze zdrowiem psychicznym, przez całą dobę, bez wymogu posiadania skierowania lub wcześniejszego umawiania terminu wizyty. Zakres wsparcia w CZP obejmuje, zależnie od indywidualnych potrzeb, wizyty w poradni zdrowia psychicznego, pobyt na oddziale dziennym lub całodobowym, jak również wsparcie ze strony zespołu leczenia środowiskowego, który składa wizyty pacjentom w ich domach, oferując wsparcie zarówno osobom chorym, jak i ich rodzinom.

Obecnie funkcjonuje 117 takich centrów. Zamierzeniem pilotażu jest sprawdzenie środowiskowego modelu opieki psychiatrycznej opartego na CZP, biorąc pod uwagę aspekty organizacyjne, finansowe, jakościowe oraz dostępność do świadczeń zdrowotnych. Plan zakłada, że docelowo centra te będą działać na terenie całego kraju.

W roku 2025 na działania pilotażowe CZP przeznaczono 2,5 mld zł.

Aktualnie brak jest informacji dotyczących finansowania centrów w roku 2026.

Ministerstwo Zdrowia oraz Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) wyjaśniają, że centra na obecnym etapie nie figurują w przyszłorocznym planie finansowym NFZ z przyczyn formalnych – brak nowego rozporządzenia o kontynuacji pilotażu w roku 2026 uniemożliwia uwzględnienie go w przyszłorocznych wydatkach.

– W przypadku zmiany sytuacji i kontynuacji działalności CZP w oparciu o finansowanie z NFZ, zostaną one uwzględnione w budżecie NFZ. Analogiczna sytuacja miała miejsce w 2025 roku, kiedy to pierwotnie pilotaż miał trwać do połowy roku, a ostatecznie realizowany jest do końca bieżącego roku, za co ponosimy koszty – przekazał PAP Paweł Florek, pełniący funkcję dyrektora Biura Komunikacji Społecznej i Promocji NFZ.

Anita Karwowska (PAP)

akar/ aba/

Źródło