Choroby zawodowe. Kiedy i pod jakimi warunkami można dostać odszkodowanie?

Choroby zawodowe powstają w wyniku ekspozycji na szkodliwe czynniki związane z pracą zawodową. W przypadku ich wystąpienia pracownicy mogą starać się nie tylko o otrzymanie świadczeń finansowych, ale i o uzyskanie odszkodowania. Co to jest choroba zawodowa i kiedy przysługuje jednorazowe odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej?

Choroby zawodowe. Co się pod tym kryje? Czy są odszkodowania? /123RF/PICSEL

Spis treści:

• 01 Czym są choroby zawodowe?
• 02 Choroby zawodowe a odszkodowanie z ZUS-u – kiedy przysługuje?
• 03 Ile wynosi jednorazowe odszkodowanie za chorobę zawodową w 2025?
• 04 Jak uzyskać odszkodowanie z powodu choroby zawodowej?
• 05 Jakie świadczenia przysługują w przypadku choroby zawodowej?

Czym są choroby zawodowe?

Zgodnie z Kodeksem pracy choroba zawodowa to choroba wymieniona w wykazie chorób zawodowych, w przypadku której w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została spowodowana „działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, które występują w środowisku pracy lub w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanym narażeniem zawodowym.”

Za choroby zawodowe uznaje się m.in.:

• zatrucia ostre lub przewlekłe wywołane przez substancje chemiczne, takie jak np. kadm, ołów, rtęć,
• gorączkę metaliczną,
• pylicę płuc,
• choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu,
• astmę oskrzelową,
• ostre uogólnione reakcje alergiczne,
• alergiczny nieżyt nosa,
• choroby płuc wywołane pyłem metali twardych,
• choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego,
• nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi,
• choroby skóry,
• choroby układu ruchu,
• choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa.

Ponadto choroba zawodowa może być stwierdzona zarówno w trakcie trwania pracy, jak i po zakończeniu pracy w narażeniu zawodowym.

Choroby zawodowe a odszkodowanie z ZUS-u – kiedy przysługuje?

Osoby, u których stwierdzono chorobę zawodową, mogą starać się o uzyskanie jednorazowego odszkodowania wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje osobom, które doznały:

• stałego uszczerbku na zdrowiu – naruszenia sprawności organizmu, które spowodowało upośledzenie czynności organizmu i nie rokuje poprawą;
• długotrwałego uszczerbku na zdrowiu – naruszenia sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu przez ponad 6 miesięcy, ale rokuje ono poprawą.

Odszkodowanie przyznawane jest na wniosek, po spełnieniu odpowiednich warunków. Po złożeniu wniosku ZUS ocenia stopień uszczerbku na zdrowiu i jego związek z chorobą zawodową, a następnie podejmuje decyzję dotyczącą tego, czy danej osobie przysługuje odszkodowanie. Lekarz orzecznik ZUS ustala również stopień uszczerbku na zdrowiu w procentach według oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Ile wynosi jednorazowe odszkodowanie za chorobę zawodową w 2025?

Jednorazowe odszkodowanie wypłacane przez ZUS osobom, które cierpią na choroby zawodowe, wynosi 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. W 2025 r. odszkodowanie to wynosi 1 431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku.

Z kolei najwyższe odszkodowanie, jakie można uzyskać w przypadku choroby zawodowej, jest równe kwocie 25 044 zł. Przysługuje ono osobom całkowicie niezdolnym do pracy, które wymagają stałej opieki.

Jak uzyskać odszkodowanie z powodu choroby zawodowej?

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może dokonać pracodawca, lekarz prowadzący lub pracownik. Zgłoszenia dokonuje się do właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Następnie pracownik kierowany jest na badania w celu potwierdzenia lub wykluczenia choroby zawodowej. Dopiero na podstawie orzeczenia lekarskiego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wydaje decyzję administracyjną o stwierdzeniu choroby zawodowej. 

Dopiero po uzyskaniu decyzji administracyjnej pracownik może złożyć wniosek o przyznanie odszkodowania. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9 oraz decyzję Państwowego Inspektora Sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej. Wniosek należy złożyć osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnej jednostce organizacyjnej ZUS.

Decyzja w sprawie odszkodowania powinna być natomiast wydana w ciągu 14 dni od otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej, albo 14 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Jakie świadczenia przysługują w przypadku choroby zawodowej?

Oprócz jednorazowego odszkodowania z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, osoby, u których stwierdzono chorobę zawodową, mogą również starać się o otrzymanie:

• zasiłku chorobowego,
• świadczenia rehabilitacyjnego,
• zasiłku wyrównawczego,
• renty z tytułu niezdolności do pracy,
• renty szkoleniowej, jeżeli w danym przypadku konieczne jest przekwalifikowanie zawodowe,
• dodatku pielęgnacyjnego.

WB

Źródło